Onbeperkte vakantiedagen: hoe werkt dat?

Wat wordt bedoeld met onbeperkte vakantiedagen?

Bij onbeperkte vakantiedagen (ook wel ‘onbeperkt verlof’) mogen medewerkers zelf kiezen hoeveel vakantiedagen zij opnemen. Er zit in principe geen maximum aan. Voorwaarde is wel dat medewerkers hun werk goed doen en dat de bedrijfsactiviteiten er niet onder lijden. Ook aan onbeperkt verlof kleven dus enkele regels, zoals dat je vakantiedagen ruim van tevoren moet opgeven en dat niet het hele team tegelijk vrij is.

Overigens gaat het hierbij niet alleen om dagen opnemen om vakantie te vieren. Eigenlijk gaat het in het algemeen om verlofdagen. Dus dagen waarop je om welke reden dan ook vrij vraagt. Dat kan ook zijn voor bijvoorbeeld mantelzorg, de zorg voor een ziek kind of een tandartsafspraak

Traditioneel krijgen Nederlandse medewerkers gemiddeld 25 vakantiedagen per jaar. Bij onbeperkt verlof kun je dus meer dan 25 vakantiedagen per jaar opnemen.

Waarom kiezen voor onbeperkte vakantiedagen?

Er zijn een paar redenen waarom steeds meer medewerkers wel oren hebben naar onbeperkte vakantiedagen. Een goede werk-privébalans helpt medewerkers bijvoorbeeld om betere resultaten te leveren. De medewerker gaat dan uitgerust aan het werk en is daardoor langer productief.

Daarnaast zijn dit een paar redenen om te kiezen voor onbeperkte vakantiedagen:

• Medewerkers zijn fysiek en mentaal gezonder. Je voorkomt er werkstress of zelfs burn-outs of verzuim mee als medewerkers vrij mogen nemen wanneer zij daaraan toe zijn.
• Je medewerkers zijn productiever en creatiever als ze voldoende tot rust komen. Daardoor hebben ze meer energie, focus en creativiteit om daarna nog beter werk te leveren.
• Medewerkers voelen zich meer betrokken als hun werkgever meehelpt om werk en privé in balans te houden.
• Het scheelt vrije dagen uitbetalen. Als een medewerker uit dienst gaat en nog ongebruikte vakantiedagen heeft, moet je die als werkgever uitbetalen. Daar heb je geen last van als de medewerker onbeperkt verlof mag nemen.
• Het maakt je een aantrekkelijke werkgever. Oftewel: het draagt bij aan employer branding. Je kunt bestaande medewerkers aan je binden én bent aantrekkelijker voor nieuwe sollicitanten. Omdat je tot de minderheid behoort als je onbeperkt verlof aanbiedt, kan dat nieuwe kandidaten overtuigen om juist bij jou te komen werken.

Hoe je je nog meer kunt onderscheiden van andere werkgevers? Ontdek het in ons gratis whitepaper ‘Onderscheidende arbeidsvoorwaarden: 5 tips voor jouw bedrijf’.

Wat is er nodig om onbeperkt verlof in te voeren?

Uiteraard werkt onbeperkt verlof niet voor elke organisatie. Er zijn een paar voorwaarden om dit te laten slagen. Zorg bijvoorbeeld dat je aan deze voorwaarden voldoet:

• Er zijn afspraken over de onbeperkte vakantiedagen. Met onbeperkt verlof geef je medewerkers veel vrijheid. Maar dat betekent niet dat alles kan en alles mag. Er zijn afspraken nodig. Communiceer bijvoorbeeld hoe ver van tevoren medewerkers vrije dagen moeten aanvragen en dat een goede spreiding nodig is.
• Er is een missie-gedreven bedrijfscultuur. Het behalen van de missie en resultaten is belangrijker dan hoeveel uur iemand in een week werkt. Onbeperkte vakantiedagen werken alleen als de focus ligt op resultaten en als niemand op een uur meer of minder werken let.
• Er moet vertrouwen zijn in medewerkers. Je moet als werkgever het idee hebben dat medewerkers niet de kantjes ervan aflopen. Bij deze regeling geef je medewerkers veel vrijheid en eigen verantwoordelijkheid. Daarvoor moet je wel kunnen vertrouwen dat je medewerkers hier goed mee omgaan.
• Medewerkers voelen zich gestimuleerd om vrij te nemen. Sommige medewerkers voelen zich schuldig om een vrije dag of meerdere dagen op te nemen. Voor hen kan onbeperkt verlof juist een drempel zijn. Zonder een vast aantal vrije dagen moeten ze meer eigen verantwoordelijkheid in tonen. Stimuleer dus zeker medewerkers die al een tijdje geen dagen hebben opgenomen om dat wél te doen.
• Leidinggevenden geven het goede voorbeeld. Het is belangrijk dat ook leidinggevenden vrije dagen opnemen. Zo geven zij het goede voorbeeld en verlagen zij de drempel voor medewerkers om hetzelfde te doen.
• Jullie gaan regelmatig in gesprek over vakantiedagen. Vraag regelmatig aan medewerkers hoe het nieuwe verlofbeleid bevalt, wat goed gaat en waar ze wellicht tegenaan lopen. Zo kun je waar nodig het beleid aanpassen of regels in het leven roepen.

Onbeperkt verlof betekent niet ‘vrijheid blijheid’. Het is alsnog belangrijk dat er afspraken zijn, bijvoorbeeld over de spreiding van vakanties en over hoe ver van tevoren iemand verlof moet aanvragen.

Hoe zit het juridisch gezien met onbeperkte vakantiedagen?

In de Nederlandse wet staat dat medewerkers bij een fulltime dienstverband minimaal 20 vakantiedagen per jaar moeten hebben. Dit heeft als doel dat medewerkers bijkomen van het werk. Deze vakantiedagen noem je het wettelijk verlof. Als werkgever kun je daarbovenop altijd een onbeperkt aantal extra vakantiedagen geven. Dit noem je bovenwettelijk verlof. Daarnaast ben je als werkgever verplicht om in de administratie bij te houden hoeveel verlof iemand heeft opgenomen en hoeveel vakantiedagen er nog openstaan.

Hoe zit het dan juridisch als je onbeperkte vakantiedagen invoert? Dit houdt in dat er geen grens zit aan het aantal bovenwettelijke vakantiedagen. Daarbij geldt wel één kanttekening. Je moet er wel voor zorgen dat medewerkers minimaal 20 dagen per jaar blijven opnemen.

Wat zijn de nadelen van onbeperkt verlof?

Er kleven ook een aantal mogelijke nadelen aan onbeperkt verlof aanbieden. Die zijn als volgt:

• Onbeperkt verlof past niet bij elke functie. Dit is bijvoorbeeld minder passend als je op de klantenservice werkt en aan een rooster vastzit. Of als je in de zorg werkt en al veel patiëntafspraken hebt staan.
• Er zijn duidelijke afspraken nodig om dit in goede banen te leiden. Zo wil je voorkomen dat medewerkers allemaal tegelijk 6 weken vrij nemen in de zomer. In dat opzicht is het belangrijk om onbeperkt verlof enigszins aan banden te leggen.
• Je moet voorkomen dat mensen te veel dagen opnemen. Daar dragen goede afspraken aan bij. Maak afspraken over de gewenste resultaten die mensen opleveren. Dan komen medewerkers niet zo snel in de verleiding om wel heel lang weg te blijven.
• Je moet ook opletten of medewerkers genoeg vakantiedagen opnemen, dus minimaal 20 vakantiedagen per jaar. Voor sommige medewerkers werkt het verplichte aantal vakantiedagen als een stok achter de deur. Bij onbeperkt verlof moet jij die stok achter de deur voor hen zijn.
• Het kan ook wrijving geven, bijvoorbeeld als de ene medewerker meer vrij neemt dan de andere. Of als een verlofaanvraag wordt afgewezen, terwijl een ander wel op vakantie kan. Goede communicatie is het sleutelwoord om dit soort dingen te voorkomen.

Hoe zit het met misbruik van onbeperkte vakantiedagen?

Het lijkt misschien alsof misbruik op de loer ligt wanneer je medewerkers een onbeperkt aantal vakantiedagen geeft. Maar in de praktijk is daar nauwelijks sprake van. Bedrijven die hier al mee werken, zeggen dat medewerkers bij hen meestal tussen de 20 en 40 vakantiedagen per jaar opnemen.

Dus: is een onbeperkt aantal vakantiedagen een goed idee?

Er is geen glashelder antwoord op de vraag of een onbeperkt aantal vakantiedagen slim is. Dat hangt af van de bedrijfscultuur, het type werk en de medewerkers. Over het algemeen pakken onbeperkte vakantiedagen tot nu toe gunstig uit bij organisaties die hier al voor hebben gekozen. Wel is het belangrijk om goede afspraken te maken. Zo zorg je ervoor dat mensen gemotiveerd blijven om goede resultaten te leveren. Verder is communicatie cruciaal. Blijf in gesprek met medewerkers om onenigheid te voorkomen en je aan de minimaal 20 vakantiedagen per jaar te houden.

Als middenweg kun je ook een pilot starten met een onbeperkt aantal vakantiedagen en na 6 of 12 maanden kijken hoe dit bevalt. Als het niet goed uitpakt, kun je altijd nog teruggaan naar het oude beleid met 25 vakantiedagen per jaar.

Vind je onbeperkte vakantiedagen een brug te ver? Dan zijn er ook andere manieren om medewerkers tegemoet te komen, bijvoorbeeld flexibele feestdagen, flexibele arbeidsvoorwaarden of andere gunstige secundaire arbeidsvoorwaarden.