Wat zijn referentiedagen?
Referentiedagen zijn de momenten (tijdstippen of dagen) waarop je je medewerker met bijvoorbeeld een oproepcontract in principe kunt verplichten om te komen werken. Dus je spreekt met je oproepkracht af dat hij bijvoorbeeld elke maandag-, woensdag- en vrijdagmiddag ingeroosterd kan worden. Daarmee heeft je medewerker meer duidelijkheid over wat hij kan verwachten.
Onvoorspelbaar arbeidspatroon en referentiedagen
Medewerkers met een onvoorspelbaar arbeidspatroon hebben recht op referentiedagen. Een werkgever is dus verplicht die dagen met hen af te spreken. Een onvoorspelbaar arbeidspatroon houdt in dat een medewerker van tevoren niet of grotendeels niet weet wanneer hij moet werken. Dit geldt bijvoorbeeld voor oproepkrachten en medewerkers met een min-maxcontract.
Het is niet altijd 100% duidelijk wanneer een medewerker een onvoorspelbaar arbeidspatroon heeft. Maar als vuistregel kun je stellen: een medewerker heeft een onvoorspelbaar arbeidspatroon als meer dan 50% van de werkuren onvoorspelbaar is. In die gevallen heeft iemand dus recht op referentiedagen. Vergeet niet die verplichting na te komen.
Oproepkrachten
De groep die het meest te maken heeft met referentiedagen is de oproepkracht. Voorheen was het zo dat oproepkrachten volledig op oproepbasis moesten komen werken. Ze moesten beschikbaar zijn voor de momenten dat er werk was. Dat was natuurlijk makkelijk voor de werkgever. De oproepkracht zelf zat vaak met onzekerheid en onduidelijkheid over wanneer hij kon komen werken, en hoeveel uren. Dat is nu dus veranderd.
Wet arbeidsmarkt in balans (WAB)
Sinds 1 januari 2020 geldt de WAB. Met deze wet kregen oproepkrachten en payrollmedewerkers meer rechten en zekerheden. Maar de regering is nog verder gegaan om zekerheid te bieden aan oproepkrachten, via nog een nieuwe wet.
Transparante en voorspelbare arbeidsvoorwaarden
Op 1 augustus 2022 is er een nieuwe wet ingegaan die de positie van de medewerker verder versterkt: de Richtlijn (EU) 2019/1152 betreffende transparante en voorspelbare arbeidsvoorwaarden in de Europese Unie. Deze wet betekent meer verplichtingen voor de werkgever, onder andere in het vastleggen van referentiedagen voor oproepkrachten en andere medewerkers met een onvoorspelbaar arbeidspatroon.
Wet transparante en voorspelbare arbeidsvoorwaarden
Download whitepaperReferentiedagen volgens de wet
Overigens, we hebben het steeds over referentiedagen, maar de term zelf wordt in de wet niet gebruikt. De wet zegt wel het een en ander over het afspreken van tijdstippen waarop iemand moet komen werken bij een volledig of grotendeels onvoorspelbaar werkpatroon:
‘De werkgever is verplicht aan de werknemer een schriftelijke of elektronische opgave te verstrekken met ten minste de volgende gegevens (…) indien de tijdstippen waarop de arbeid door de werknemer moet worden verricht (…) geheel of grotendeels onvoorspelbaar zijn: (…) de dagen en uren waarop de werknemer kan worden verplicht om arbeid te verrichten.’
Het doel van deze wet is om als werkgever transparanter te zijn naar de medewerker, zodat de medewerker beter weet waar hij aan toe is. Het is dus niet de bedoeling om alle dagen op te geven als referentiedagen, zodat je je medewerker altijd kan inplannen. Waar het om gaat is dat de medewerker beter weet wat hij kan verwachten. Op die manier kan hij beter tijd reserveren om te komen werken.
Regels referentiedagen
Bij een aantal soorten contracten ben je dus verplicht dingen vast te leggen over referentiedagen. Als je referentiedagen moet vastleggen zijn dit de regels:
- Je legt de referentiedagen schriftelijk vast.
- Buiten de referentiedagen mag de medewerker arbeid weigeren.
- Je mag een medewerker alleen op de referentiedagen inroosteren. Daarbuiten mag hij of zij arbeid weigeren.
- Je roostert het werk op de referentiedagen minimaal 4 dagen van tevoren in (tenzij de cao hierover iets anders bepaalt, bijvoorbeeld 1 dag).
- Als je werk binnen de 4 dagen afzegt, dan heeft de medewerker recht op doorbetaling.
Voorbeeld referentiedagen
Alle sectoren die gebruikmaken van oproepkrachten of nulurencontracten hebben sowieso te maken met referentiedagen. Maar zoals gezegd: ook iemand met een contract waarbij een groot deel van de uren onvoorspelbaar zijn, heeft recht op referentiedagen.
Referentiedagen horeca – medewerker
Een vrouw werkt als oproepkracht bij een fastfoodrestaurant. Haar werkgever spreekt de volgende referentiedagen met haar af:
- Maandag van 16:00 uur tot 20:00 uur
- Woensdag van 12:00 uur tot 20:00 uur
- Vrijdag van 17:00 uur tot 20:00 uur
Op die dagen kan ze ingeroosterd worden. Daarbuiten kan ze gevraagd worden te werken, maar mag ze werk weigeren.
Referentiedagen vastleggen
Heb je medewerkers met een geheel of grotendeel onvoorspelbaar werkpatroon? Dan is het zaak om referentiedagen met ze af te spreken en die schriftelijk vast te leggen. Het is in alle gevallen verstandig om een juridisch expert in te schakelen om te kijken of je contracten in lijn zijn met de nieuwe wet transparante en voorspelbare arbeidsvoorwaarden. Check altijd wat de cao zegt over dit onderwerp, bijvoorbeeld over de termijn waarbinnen je een medewerker moet inroosteren.
